ભારત રત્ન દેશનું સર્વોચ્ચ નાગરિક સન્માન છે
2 જાન્યુઆરી 1954ના રોજ તત્કાલિન રાષ્ટ્રપતિ ડૉ. રાજેન્દ્ર પ્રસાદ દ્વારા ભારત રત્ન આપવાની
શરૂઆત કરવામાં આવી હતી
ભારત રત્ન એવી વ્યક્તિને આપવામાં આવે છે જેણે કોઈપણ
ક્ષેત્રમાં માનવતાની અભૂતપૂર્વ અને અણધારી સેવા કરી હોય.
ભારત રત્ન આપતી વખતે જાતિ, પ્રદેશ,
ભાષા, જાતિ અને
લિંગને ધ્યાનમાં લેવામાં આવતું નથી.
*
26 જાન્યુઆરીએ રાષ્ટ્રપતિ દ્વારા ભારત રત્ન આપવામાં આવે છે
*
સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણન, સર સી.વી. રામન,
ચક્રવર્તી રાજગોપાલાચારીને સૌપ્રથમ 1954માં ભારત રત્ન એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો.
*
શરૂઆતમાં આ સન્માન મરણોત્તર આપવાની કોઈ જોગવાઈ ન હતી, 1955 થી તેને મરણોત્તર પણ આપવાનું શરૂ થયું.
પ્રથમ મરણોત્તર ભારત રત્ન લાલ બહાદુર શાસ્ત્રીને આપવામાં
આવ્યો હતો.
*
વડાપ્રધાને ભારત રત્ન માટે રાષ્ટ્રપતિને ભલામણ મોકલી
*
જવાહરલાલ નેહરુ અને ઈન્દિરા ગાંધીને વડાપ્રધાન પદ સંભાળતી
વખતે જ આ સન્માન મળ્યું હતું.
*
1977માં જનતા પાર્ટીની સરકારે ભારત રત્ન આપવાનું બંધ કરી દીધું
હતું,
1980માં કોંગ્રેસે તેને ફરી શરૂ કર્યું.
સુભાષ ચંદ્ર બોઝના મૃત્યુ પછી, તેમને 1992 માં
ભારત રત્ન આપવામાં આવ્યો હતો પરંતુ પછીથી પાછો ખેંચી લેવામાં આવ્યો હતો.
*
ભારત રત્ન ફક્ત ભારતીયોને જ આપવામાં આવશે એવું ક્યાંય
લખ્યું નથી
*
અત્યાર સુધીમાં બે વિદેશીઓને આ સન્માન મળ્યું છે
=
અબ્દુલ ગફાર ખાન, 1987
=
નેલ્સન મંડેલા, 1990
*
દર વર્ષે ભારત રત્ન આપવામાં આવે તે ફરજિયાત નથી
*
1 વર્ષમાં વધુમાં વધુ 3 વ્યક્તિને ભારત રત્ન આપી શકાય છે
*ભારત રત્નનો ઉપયોગ નામ સાથે ટાઇટલ તરીકે કરી શકાતો નથી
*ભારત રત્ન સાથે કોઈ રકમ આપવામાં આવતી નથી, માત્ર રાષ્ટ્રપતિની સહીવાળું પ્રમાણપત્ર આપવામાં આવે છે, ભારત રત્નમાં મેડલ હોય છે.
*
આ ચંદ્રકમાં તાંબાના પીપળાના પાન પર પ્લેટિનમથી બનેલો ચમકતો
સૂર્ય છે,
જેની નીચે ચાંદીમાં "ભારત રત્ન" કોતરવામાં આવેલ
છે. તે સફેદ રિબન સાથે ગળામાં પહેરવામાં આવે છે
●
ભારત રત્ન સાથે ઉપલબ્ધ સુવિધાઓ
=
જીવનભર આવકવેરો ન ભરવો પડે
=
ભારતમાં આજીવન ફ્રી એર ઈન્ડિયા ફર્સ્ટ ક્લાસ હવાઈ મુસાફરી
=
રેલવેમાં ફ્રી ફર્સ્ટ ક્લાસ મુસાફરી
=
સંસદની બેઠકો અને સત્રોમાં હાજરી આપવાની પરવાનગી
=
કેબિનેટ રેન્કની સમકક્ષ પાત્રતા
=
જરૂરી હોય ત્યારે Z ગ્રેડની સુરક્ષા
=
VVIP ની સમકક્ષ સ્થિતિ
=
દેશની અંદર કોઈપણ રાજ્યમાં મુસાફરી કરતી વખતે રાજ્ય સરકાર
દ્વારા તેમને રાજ્ય મહેમાનની સુવિધા આપવામાં આવે છે
=
વિદેશમાં મુસાફરી કરતી વખતે ભારતીય દૂતાવાસ દ્વારા દરેક
સંભવિત સુવિધા પૂરી પાડવામાં આવે છે
=
પ્રજાસત્તાક અને સ્વતંત્રતા દિવસના કાર્યક્રમોમાં વિશેષ
અતિથિ તરીકે ભાગ લઈ શકશે
=
એરોપ્લેન ટ્રેન કે બસમાં વિનામૂલ્યે મુસાફરી કરી શકે છે
=
રાજ્યની મુલાકાત વખતે રાજ્યના મહેમાનનો દરજ્જો
