Lotus - કમળ
કમળ એ ભારતનું 'રાષ્ટ્રીય ફૂલ' છે
કમળનું વૈજ્ઞાનિક નામ 'નેલમ્બિયન ન્યુસિફેરા' છે.
* કમળ એક ફૂલ છે જે લગભગ આખી દુનિયામાં જોવા મળે છે. કમળ એક પવિત્ર ફૂલ છે. સવારે કમળ ખીલે છે
પ્રાચીન ભારતની કલા અને પૌરાણિક કથાઓમાં તેનું આગવું સ્થાન છે.
કમળ અનાદિ કાળથી ભારતીય સંસ્કૃતિનું શુભ પ્રતીક છે. તેના સાંસ્કૃતિક મહત્વને ધ્યાનમાં રાખીને, આધુનિક ભારતના સ્થાપકો દ્વારા કમળને ભારતના રાષ્ટ્રીય ફૂલ તરીકે સ્થાપિત કરવામાં આવ્યું હતું.
* કમળના ફૂલો માત્ર બે રંગોમાં જોવા મળે છે - ગુલાબી અને સફેદ.
કમળ તળાવ, ખાબોચિયા અને કીચડવાળી જગ્યાએ જોવા મળે છે.
કમળના પાંદડા સાદા હોય છે અને પાંદડાને પાણીની સપાટી પર તરતા મદદ કરવા હવાથી ભરેલા લાંબા, હોલો પેટીઓલ્સ (દાંડી) હોય છે.
* કમળની દાંડી 100 સેમી સુધી ઉંચી હોઈ શકે છે
કમળના ફૂલો કદમાં મોટા હોય છે અને સામાન્ય રીતે પાણીની સપાટી ઉપર દેખાય છે.
* તે એક સુંદર ફૂલ છે જે દિવ્યતા, ફળદ્રુપતા, સંપત્તિ અને જ્ઞાનનું પ્રતીક છે
* મૂળભૂત રીતે કમળ એક ભારતીય ફૂલ છે, પરંતુ આજકાલ તે ચીન, જાપાન, ઓસ્ટ્રેલિયા, વિયેતનામ, ઇજિપ્ત અને ઉષ્ણકટિબંધીય અમેરિકા વગેરે દેશોમાં પણ જોવા મળે છે.
અશુદ્ધતાથી અસ્પૃશ્ય, કમળનું ફૂલ હૃદય અને મનની શુદ્ધતાનું પ્રતીક છે.
હિન્દુ, બૌદ્ધ અને જૈન ધર્મમાં કમળનું વિશેષ ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક મહત્વ છે.
હિન્દુ પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર, કમળ એ ધનની દેવી લક્ષ્મીનું સ્થાન છે.
* કમળને મુખ્યત્વે સુશોભન છોડ તરીકે ગણવામાં આવે છે
* તેના ફૂલનો ઉપયોગ ધાર્મિક હેતુઓ માટે થાય છે પરંતુ તેના અન્ય ઘણા ઉપયોગો પણ છે.
* કમળની દાંડીમાંથી સૂટ કાઢવામાં આવે છે, જેમાંથી દીવાઓમાં સળગાવવા માટે વિક્સ બનાવવામાં આવે છે.
પ્રાચીન સમયમાં કમળના દોરામાંથી કાપડ બનાવવામાં આવતું હતું.
* કમળના ફૂલની પાંખડીઓની વચ્ચે કેસરથી ઘેરાયેલો મધપૂડો છે.
* કમળની સુગંધ ભમરાને ખૂબ જ ગમે છે.
મધમાખી કમળના રસમાંથી મધ બનાવે છે
* કમળનો ઉપયોગ અનેક પ્રકારની દવાઓ બનાવવામાં થાય છે.
* કમળના ફૂલનો ઉપયોગ પૂજા, શ્રૃંગાર અને શણગારમાં થાય છે.
* કમળનું મધ આંખોના વિવિધ રોગોની સારવાર માટે ઉપયોગી છે
કમળનો ઉલ્લેખ કવિઓએ તેમની કવિતામાં ઘણી વખત કર્યો છે.
ભારત ઉપરાંત, કમળ વિયેતનામનું રાષ્ટ્રીય ફૂલ પણ છે.
* તેની સુંદરતા મંત્રમુગ્ધ કરી દે તેવી છે, જેને જોઈને કહેવત વપરાય છે કે 'કમળ કાદવમાં પણ ખીલે છે'.
